تاریخچه مدارس در ایران

تاریخچه مدارس در ایران

اولین مدارس ایران چگونه بودند؟

 آموزش‌ در سده‌های ۱۲ و ۱۳ ه. ق در مکتب‌خانه‌ها و مدارس دینی ایران در حدی بود که افراد خواندن و نوشتن و حداکثر احکام دینی را بیاموزند. از میان افرادی که این مرحله را پشت سر می‌گذاشتند، تعداد معدودی که توانایی مالی و علاقه به فراگیری علوم بیشتر را داشتند برای علم‌آموزی به شهرهای بزرگ و مذهبی که دارای مدارس علوم دینی معتبر بودند می‌رفتند.

اولین مدارس نوین در ایران از دوران محمدشاه قاجار شکل گرفتند. اولین مدرسه را کشیشی آمریکایی به‌نام پرکینز در ارومیه در سال ۱۲۵۴ ه. ق ساخت که در آن علاوه بر برخی دانش‌های جدید، قالی‌باقی و آهنگری نیز به کودکان تعلیم داده می‌شد و دومین مدرسه را اوژن بوره(کشیش فرانسوی) در سال ۱۲۵۵ در تبریز بنا کرد. 

این‌ها همه جدا از تلاش‌های میرزا حسن رشدیه از بنیانگذاران مدارس نوین برای ایجاد مدرسه در شهرهای تبریز، مشهد و تهران است که شاید چون ایرانی بود، با سرزنش‌ها و آزار هموطنان مواجه شد …

دارالفنون

 دارالفنون نام مدرسه متوسطه‌ای بود که به ابتکار میرزا تقی خان امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد. این مدرسه اولین مدرسه ایران به سبک مدارس عالی اروپا بود. امیر کبیر هفت معلم را در رشته‌های مختلف برای تدریس در این مدرسه از اتریش به ایران آورد. مدرسه دارالفنون ۱۳ روز قبل از قتل امیرکبیر یعنی در ششم دی ماه ۱۲۳۰ شمسی افتتاح شد.
شاگردان دارالفنون، لباس مخصوص به خود داشتند. آن‌ها سالی دو دست لباس تابستانی و زمستانی به رایگان دریافت می‌کردند و ناهار را به خرج مدرسه در آنجا می‌خوردند. 
آن‌ها کمک هزینه‌ تحصیلی یا مقرری دریافت می‌کردند که این مقرری بعدها قطع شد. گاه به هر شاگرد خوب، انعام نیز داده می‌شد. 
رشته‌های تحصیلی در دارالفنون شامل هفت رشته پیاده‌نظام، سواره نظام، توپخانه، پزشکی و جراحی، داروسازی و کانی‌شناسی بود.
در دارالفنون علاوه بر دروس اساسی، درس زبان خارجه برای شاگردان اجباری بود و در آن سه زبان فرانسه، انگلیسی و روسی تدریس می‌شد. 
دارالفنون را همچنین می‌توان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست.

مدرسه رشدیه

 مدرسهٔ رشدیه نام مدرسه‌ای است که میرزا حسن رشدیه در سال 1268 شمسی در ششگِلان تبریز تأسیس کرد. مدرسهٔ رشدیه نخستین دبستان به سبک نوین در ایران بود. پس از چند سال به‌علت تخریب بنای مدرسه، مدرسهٔ دیگری در کوی «جُبّه‌خانه» ساخته شد. این مدرسه در نهایت به محل کنونی در خیابان ارتش جنوبی تبریز منتقل شد. رشدیه پس از تلاش‌های فراوان برای ساخت مدارس متعدد در ۹۷ سالگی درگذشت. 
وصیت او چنین بود: “مرا در محلی به خاک بسپارید که هر روز شاگردان مدارس از روی گورم بگذرند و از این بابت روحم شاد شود”.

اولین مدارس دخترانه ایران

 تا پیش از مشروطیت، در ایران به عوام چنین تلقین می‌شد که درس خواندن برای دختران لازم، جایز و پسندیده نیست. راه‌اندازی اولین مدرسه دختران در ایران توسط بی‌بی خانم استرآبادی بود.  او اولین مدرسه دختران در ایران را به نام «دوشیزگان» در سال ۱۳۲۴ هجری قمری تاسیس کرد. اما اقدام جسورانه وی با مخالفت بسیاری روبرو شد. سرانجام، با وجود ایستادگی بی‌بی خانم این فشارها باعث شد مدرسه دوشیزگان تعطیل شود.
مدرسه «ناموس» مدرسه دیگری برای دختران بود که در سال ۱۳۲۶ ه. ق توسط خانم طوبی آزموده در خیابان فرمانفرمای تهران تأسیس شد.
پس از مقاومت‌های فراوان زنان در برابر هنجارهای غلط آن دوران، سرانجام در سال ۱۳۲۷ ه. ق کلیه دبستانهای تهران دولتی شدند و رسماً تحت نظارت اداره فرهنگ قرار گرفتند و ۴۶ باب مدارس دخترانه و پسرانه تأسیس گردید.

مدرسه شوکتیه

 مدرسه شوکتیه اولین موسسه آموزش در شهرستان بیرجند بود که در ۱۲۶۹ ه.ش (از محل موقوفات شوکت‌الملک اول) تحت عنوان حسینیه شوکتیه ساخته شد و در ۱۲۸۲ ه.ش تبدیل به مدرسه شد.
این مدرسه پس از دارالفنون تهران و رشدیه تبریز سومین مدرسه بود که آموزش به سبک جدید را در ایران آغاز کرد.
مدرسه شوکتیه ابتدا در مقطع ابتدایی بود که پس از مدتی دبیرستان شوکتیه نیز به آن افزوده شد. 
برای تشویق افراد به تحصیل در این مدرسه برای محصلین بی‌بضاعت و خانواده آنها کمک‌های نقدی و جنسی موثری در نظر گرفته می‌شد.

 اولین مدرسه در زابل

  در زابل، اولین مدرسه به سبک  جدید در سال 1298 شمسی، تحت نام مدرسه احمدیه، منتسب به احمدشاه قاجار، به دستور شوکت‌الملک علم و به دست مرحوم سیدمحمد فرزان افتتاح شد.

دراین مدرسه کودک  از کلاس نیم شروع به فراگیری می‌کرد، که مواد درسی آن فقط آشنائی با حروف الفبا بود، در کلاس اول حروف آمیخته به هم را در قالب کلمات به محصل می‌آموختند.

پایه تحصیلی آنچنان قرص و محکم پی‌ریزی می‌شد که محصل در کلاس چهارم قادر به خواندن و حفظ متون پرباری چون گلستان سعدی و کلیله ودمنه بود. در کلاش ششم یا آخرین کلاس مدرسه زبان‌های عربی، انگلیسی و  فرانسه نیز تعلیم داده می‌شد.

در آن زمان، در مدرسه شوکتیه بیرجند تا کلاس سوم دبیرستان (سیکل اول) تدریس می‌شد و از آن به بعد محصلین علاقه‌مند ناگزیر بودند تا برای اخذ دیپلم به مدرسه دارالفنون تهران بروند.

چند سال بعد، مرحوم سید محمد فرزان مدرسه‌ای جدیدی احداث کرد و نام این مدرسه را به مدرسه شاهپور تغییر داد.

مدرسه محمدیه بندرلنگه

 مدرسه محمدیه که طبق اطلاعات ارائه شده مدیریت آموزش و پرورش شهرستان بندرلنگه بعد از مدارسی مثل دارالفنون تهران و سعادت بوشهر از نخستین مدارس کشور محسوب می‌شود.

این مدرسه سال 1290  شمسی، در زمان نیابت حکومت میرزا عبدالله خان نوری، مدحت‌السلطنه، به مدیریت عبدالحق که از فضلا و ادبای دانا و اهل هندوستان بود تأسیس شد.

 مدرسه محمدیه قبل از تأسیس، خانه متروکه و باغی بود که دارای نخلستان و هم‌چنین محل اسکان تفنگچی‌ها و نگه‌داری اسب حکمرانان وقت بندر لنگه بود، مردم شهر لنگه و افراد خیّر آن را بازسازی و نامش را محمدیه که مشتق از نام حضرت محمد(ص) نهادند.

زنامه آسمان آبی - پژمان نظرزاده: در روزگاری که سید جمال برای مشرق زمین آرزوی تجدد می کرد مدتی کوتاه از تاسیس مدارس به سبک نوین در ایران می گذشت. 20 سال پیش از تاسیس دارالفنون توکیو و سه سال بعد از گشایش آن در استانبول، بنا به خبری در روزنامه «وقایع الاتفاقیه» نخستین مدرسه مترقی ایرانی راه اندازی شد: «در روز یکشنبه پنجم ماه ربیع نخستین از سال 1268 هجری مطابق سنه خامسه از جلوس سعادت مانوس، مدرسه مبارکه دارالفنون، واقع در ارک محروسه تهران برحسب امر فرمان مطاع افتتاح گردید و از آن تاریخ علوم مستظرف و فنون مستحدث و صنایع مستغرب که حکمای اروپا اساس آن ها را در ظرف چندین قرن برپا ساخته بودند در این تاسیس با تقدیس انتشار همی گرفت و اشتهار همی پذیرفت.»

بنا به گفته دکتر حسین محبوبی اردکانی در کتاب «تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران»: «برخلاف ادعای عده ای از مورخان فرانسوی و ایرانی، اندیشه تاسیس  مدرسه ای به سبک نوین از آغاز متعلق به شخص میرزاتقی خان امیرکبیر بود و وجود امثال دکتر کلوکه، دکتر تولوزان و ریشارد خان در آن تاثیری نداشته است.»

امیرکبیر ترتیبات زندگی و معارف جدید را در مدت اقامت خود در روسیه و عثمانی دیده و به این فکر افتاده بود که ایرانیان برای ترقی و رسیدن به دول راقیه عالم بیش از هر چیز به مدرسه نیاز دارند. بنابراین با نظر مساعد ناصرالدین شاه این مدرسه را تاسیس کرد. پزشکی و جراحی، داروسازی و کانی شناسی و بعدها زبان انگلیسی، روسی، نقاشی و موسیقی رشته هایی بودند که در این مدرسه مترقی تدریس شدند.

مدرسه حدود 80 سال بعد و در سال های آغازین سلطنت رضاشاه به دستور میرزا یحیی خان اعتماد الدوله قراگزلو، وزیر معارف وقت، تخریب و معماری سابقا انگلیسی آن با یک نقشه روسی بازسازی شد. متاسفانه امیرکبیر زنده نماند ثمره دلسوزی های خود را برای میهن ببیند.

استادان اتریشی دارالفنون دو روز پس از عزل او به تهران رسیدند و مدرسه ششم دی ماه 1230 هجری شمسی و کمتر از دو هفته قبل از قتل ناجوانمردانه او در حمام فین کاشان، با حضور ناصرالدین شاه و میرزا آقاخان نوری با حضور 30 شاگرد رسما گشایش یافت.

سر پرشور میرزا حسن تبریزی

«هر آن که در پی علم و دانایی ست/ بداند که وقت صف آرایی است.» در پی مخالفت با صدای زنگ مدرسه که آن را به ناقوس کلیسا تشبیه کرده بودند، میرزا حسن تبریزی، معروف به رشدیه، این بیت را سرود و در زمان شروع کلاس ها از یکی از دانش آموزان می خواست آن را با صدای بلند بخواند.

رشدیه، موسس مدارس نوین در ایران، درست در سال تاسیس دارالفنون (1230) در تبریز به دنیا آمد. او فرزند ملاهادی از علمای بنام تبریز بود و برخلاف توصیه های اولیه پدر، مبنی بر خواندن درس طلبگی، تصمیم گرفت راهی استانبول و بیرون شود و در آن جا نظامات جدید و شیوه های نوین تدریس را بیاموزد.

به گفته دکتر اقبال قاسمی پویا، نویسنده کتاب «مدارس جدید در دوره قاجاریه: بانیان و پیشروان»، «اقدامات رشدیه نقطه عطفی در تاریخ آموزش و پرورش مدرن در ایران به شمار می آید؛ زیرا با تلاش های او بود که شاگردان مکتب ها توانستند از رنج مکتبخانه ها رهایی یابند.»

رشدیه پس از پایان تحصیلات و آموختن روش های جدید ابتدا به ایروان رفت و با راه اندازی مدرسه ای، به سبکی نو برای مسلمان زادگان قفقاز، به کار تعلیم و تربیت کودکان مشغول شد. ناصرالدین شاه که در راه برگشت از سفر اروپا، از وجود چنین مدرسه ای آگاه شده بود، به رشدیه فرمان داد برای راه اندازی چنین مدرسه ای عازم ایران شود، اما افسوس که سعایت اطرافیان فاسد و البته دهان بینی و بی حمیتی شاه باعث شد، هنوز فرمان اول خشک نشده، دستور ممانعت از ورود رشدیه به کشور صادر شود و حتی او را تا زمان ورود شاه به کشور در مکانی حبس کنند.

ملازمان با تفهیم این نکته به شاه که رشدیه با آموزش دروس جدید، قوانین غربی را میان نفوس ایرانیان رواج خواهدداد و اساس سلطنت را به خطر خواهدانداخت، مانع از حضور آن برای خدمت به سرزمین مادری اش شدند. به این ترتیب ناصرالدین شاه در برابر دومین موسس مدارس نوین در ایران نیز رویه ای خصمانه در پیش گرفت، اما این پایان کار میرزا حسن خان نبود.

پس از مدتی از این ماجرا عازم ایران شد  مدرسه رشدیه را در سال 1267 در محل ششگلان تبریز راه اندازی کرد. از آن پس بارها تبعید و تکفیر شد، دانش آموزان مدارسش به ضرب چوب و چماق اراذل و اوباش کشته شدند، معاندان به پایش تیر زدند و حتی مدرسه اش را با بمب منفجر و بارها به قتل تهدیدش کردند، اما او هرگز از پای ننشست و تا آخرین روزهای عمر طولانی اش به دنبال آموختن علوم نوین به فرزندان مردم عصر خویش بود.

ناظم الاسلام کرمانی می گوید: «مخالفان در سیاهه اتهامات او، رفتن به کتابخانه ملی، روزنامه نگاری و جمع کردن افراد در مدرسه را آورده بودند و با این ها نزد عین الدوله علیه او سعایت و بدگویی می کردند.»

سرانجام و پس از عمری تلاش برای گسترش علم و مبارزه با جهل و خرافه، در حالی که ساکن شهر قم بود، در سال 1323 و در دوران سلطنت پهلوی دوم درگذشت. در واپسین ساعات عمر چنین وصیت کرد: «مرا در محلی به خاک بسپارید که هر روز شاگردان مدارس از روی گورم بگذرند و از این بابت روحم شاد شود.»

تلاش های دیگر

در پی سال هایی که رشدیه و میرزا تقی خان امیرکبیر به دنبال راه اندازی مدارس جدید بودند، کسان دیگری نیز به تاسی از آنان در شهرهای دیگر و دارالخلافه تهران مدارس نوین تاسیس کردند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مدرسه خیریه: در عصر مظفری و به کوشش میرزاکریم خان سردار مکرم فیروزکوهی و با مشاورت حاج شیخ هادی نجم آبادی تاسیس و به عنوان دومین دبستان با شیوه جدید پس از مدرسه رشدیه معروف شد.

مدرسه علمیه: با همت احتشام السلطنه و علی خان نظام العلوم مدرسه ای تاسیس شد که هدف افتتاح آن بالا بردن کیفیت آموزش به کودکان بود. به این ترتیب، مدرسه در دو سطح ابتدایی و علمی در ذی الحجه 1315 در تهران آغاز به کار کرد.

مدرسه مظفریه: در جمادی الثانی 1316 در تهران به دست حاج شیخ مهدی شریف کاشانی و در محله بازار کوچه غریبان افتتاح شد و چون رونق نگرفت، پس از مدتی تعطیل شد.

مدرسه بهشت آیین (اصفهان): نخستین مدرسه دخترانه شهر اصفهان که در سال 1279 خورشیدی در زمان حکومت مظفرالدین شاه قاجار به دست مسیونرهای مذهبی انگلیسی در شهر اصفهان تاسیس شد و همچنان فعال است.

مدرسه ادب (اصفهان): از مدارس قدیمی اصفهان است که کشیش رابرت بروس آن را در عهد ناصری، حدود سال 1249 خورشیدی، در محله جلفای اصفهان به عنوان مدرسه راه اندازی کرد و سپس کالج شد.

مدرسه مظفریه شرافت (رشت): در سال 1277 هجری شمسی به دستور محمدولی خان سپهسالار (نصرالسلطنه)، حاکم وقت گیلان، مدرسه ای با این نام در یکی از خانه های شهر تاسیس و با همیاری مردم به ساختمانی دو طبقه، در محله سبزه میدان، منتقل شد.

مدرسه شوکتیه (بیرجند): این بنا در سال 1269 هجری شمسی به دستور محمدابراهیم خان شوکت دوم و تحت تاثیر مدرسه دارالفنون ساخته شد. مدرسه شوکتیه سومین مدرسه به سبک جدید در ایران محسوب می شود.

مدارسی برای تمام ادوار

در یکی از جامع ترین شرح احوال این مدارس، دکتر عیسی صدیق در کتاب «یادگار عمر» می نویسد: «هر روز زنگ اول بامداد را با سایر شاگردان مدرسه در تالار بزرگ که قریب ده پله از کف حیاط بالا بود، بر زمین می نشستیم و خان بابا خان قجر، ناظم مدرسه، با آوای دل انگیز قرآن تلاوت می کرد. هر یک از ما قرآنی کوچک در دست داشت و آیاتی را که خوانده می شد آهسته تکرار می کرد... وقتی کار روز پایان می یافت، همگی در حیاط مدرسه به صف می ایستادیم و یکی از شاگردان با صدای بلند خطابه می خواند و در آخر هر جمله برای سلامتی علمای اعلام، شاه، حفظ مملکت و بقای اسلام آمین می گفتیم...»

سیاهه مدارسی که بعد از دارالفنون و رشدیه به سبک مدارس جدید در ایران راه اندازی شد، بسیار زیاد است و پرداختن به آن ها در این جا امکان پذیر نیست، اما مسلما در پی تلاش های خستگی ناپذیر بانیان اولیه ورود تجدد به ایران و هزینه هایی که پرداخته شد، کم کم مدارس جدید در نزد مردم به عنوان روشی برای رهایی از جهل و بی سوادی شناخته شد و به مرور و در پی گذر سال ها، نظام کهن مکتبخانه ای برای همیشه در ایران برافتاد و راه برای تاسیس نخستین دانشگاه های ملی در طی سال های بعد باز شد؛ مسیری که نام های پرافتخاری چون امیرکبیر و میرزا حسن رشدیه آغازگر آن بودند و عده زیادی از عاشقان تعلیم و تربیت به دنبال آنان در این مسیر گام نهادند.

علی رزم آرای
گروه فرهنگی: نویسنده(گردآورنده) این نوشتار پیش از این نیز در چهارچوب سلسله مطالب نوشتار گونه خود پیرامون موضوع تاریخ و موضوعات تاریخ محور، به گوشه های مختلف تاریخ معاصر و کهن ارومیه و استان اشارتی برده است.از ان جمله عرصه آموزش پرورش و تولید علم و دانش»آموزش و پرورش ارومیه در گردونه تاریخ«، »تاریخچه مطبوعات ارومیه« و …
به شکل محض نیز مطالبی در موضوع تاریخ فرهنگ و تمدن و نیز هنر و ادبیات ارومیه و استان از سوی نویسنده (گردآورنده) این نوشتار به قلم سپرده شده است.اما موضوع مدارس تاریخی ارومیه شاید از زوایایی مختلفی در عرصه رسانه و مطبوعات ارومیه انعکاس داشته ودارد. میراث فرهگی وگردشگری، بافت فرسوده !؟! شهری ارومیه، تاریه معاصر، گورستان هان و مدارس ارومیه( اشاره به سر بر آوردن محوطه تاریخی یا گورستانی تاریخی در اعماق زمین محل بنای مدرسه ۱۵ خرداد بعد از تخریب و …) و دیگر زوایا!اما نوشتار حاضر از منظری تحقیقی و تاریخی به موضوع مدارس تاریخی ارومیه می_پردازد. شاید برای مسئولین محترم سازمان میراث فرهنگی و غیره و نیز دیگر سازمان ها و ارگان دخیل در امر میراث، گردشگری و غیره جلب توجه داشته باشد و اقدامات لازم جهت ورود این ابنیه تاریخی به مدار گردشگری ارومیه و استان انجام شود.¬مدرسه قدیمی هدایت: این بنا در بافت متراکم و مسکونی و در ضلع غربی خیابان امام، در کوچه مهر یا همان امیرنظمی سابق احداث شده است. با توجه به نوع مصالح، فرم معماری و تاریخ، احداث آن به سال ۱۳۰۳ و قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد. این بنا در واقع توسط شهریاران احداث شده است و در جنگ جهانی اول هم مدتی فرانسوی‌ها از بنای هدایت استفاده کرده‌اند. با توجه به اتصال دیوار جنوبی مسجد مناره به صحن مدرسه معلوم می‌شود که این مسجد بعد از مدرسه هدایت ساخته شده است. مهم‌ترین و با ارزش‌ترین بخش مدرسه هدایت را ساختمان ضلع جنوبی صحن که رو به شمال و در میان حیاط‌های بیرونی و درونی قرار گرفته است تشکیل می‌دهد. حیاط‌های مدرسه به فرم چهارگوش با دیوار کشی آجری و پایه‌های سنگی و آجری با طاق‌نماهایی از آجر لعابدار فیروزه‌ای آرایش یافته است. در دو ضلع جنوبی و غربی حیاط ساختمان‌هایی با زیرزمین وجود دارد که از سطح حیاط چند پله پایین‌تر است، مصالح به کار رفته در زیرزمین تا ارتفاع یک متر با سنگ‌های خاکستری تراش و در طبقه همکف از آجر استفاده شده است. بنای انصاری ارومیه یکی دیگر از خانه‌های قدیمی متعلق به بابک جعفری است که بعد از مرگ او به دخترش، همسر سیف‌الله‌خان انصاری می‌رسد و به همین نام نیز شهرت دارد، این خانه در قسمت مرکزی شهر و در امتداد خیابان مدنی دو و میدان گل‌اوستی یا سرگل در کوچه بن‌بست انصاری واقع شده است. با توجه به فرم بنا و کتیبه‌های موجود در کاشی‌های تزئینی، این خانه بین سال‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۳۴ احداث شده است که قدمت آن مربوط به اواخر دوره قاجاریه می‌رسد. ورودی بنا از سمت شمالی به حیاطی چهارگوش است. در سمت جنوبی خانه، حیاط دیگری است که باغ انگوری است که با دیوار خشتی و پایه‌های آجری محصور شده است. ساختمان در وسط حیاط و باغ و روبه شمال قرار دارد، ورودی‌های آن از سمت شمال شرقی و شمال غربی با راه‌پله‌های دو طرفه سنگی و طاق‌های هلالی آجری است که به طبقه همکف، طبقه اول، اتاق‌هایی در ضلع شرقی و غربی، حیاط ، باغ و واحد مسکونی دیگری که در ضلع غربی این مجموعه است می‌توان راه یافت. طبقه همکف به صورت زیرزمین تا ارتفاع دو متری از سنگ‌های تراش‌دار و طبقه اول تا آخر ساخته شده است و بناهای دو ضلع شرقی و غربی بعداً به هسته اولیه اضافه شده‌اند. مصالح به کار رفته در این مجموعه از سنگ و آجر، خشت و چینه، سقف پوشش چوبی و اندود گچ و تخته‌پوش هستند، پشت‌بام‌ها با اندود کاه و گل عایق‌کاری شده‌اند.نخستین مدرسه طب ایران: در خیابان خیام‌جنوبی ارومیه، جنب دبیرستان دخترانه لعیا قرار گرفته است که دارای قدمتی ۱۲۳ ساله بوده و اخیراً مورد مرمت از سوی اداره کل میراث ‌فرهنگی آذربایجان‌غربی قرار گرفته است. میسیونرهای خارجی در حدود ۱۵۰ سال پیش برای تحکیم نفوذ خود، مدارس مختلفی را تأسیس کردند که نخستین مدرسه به سبک جدید در ارومیه از سوی مبلغان پروتستان آمریکایی در سال ۱۸۳۵ میلادی برابر با ۱۲۵۱ هجری قمری ۱۳ سال قبل از تأسیس دارالفنون تهران و ۳۸ سال قبل از تأسیس مدرسه به سبک جدید که دارای قسمت شبانه روزی نیز بود، گشایش یافت. این مدرسه منحصر به فرد بوده و از سوی فردی به نام دکتر جاستن کینز با موافقت و اجازه رسمی دولت ایران تأسیس شده بود و در حقیقت نخستین مرکز تربیت معلم ایران نیز می¬تواند باشد. این مدرسه که پس از دارالفنون نخستین دانشکده طب ایران به شمار می رود، از سوی فردی به نام جوزف کاکران یکی از آشوریان ارومیه در سال ۱۸۸۲ میلادی در داخل باغ ۱۵ هکتاری که به منظور تأسیس بیمارستانی خریداری شده بود، گسترش یافت.مباحثی که در مدرسه طب عالی ارومیه تدریس می شد شامل فیزیولوژی شیمی، آناتومی امراض داخلی، جراحی، مامایی، شکسته بندی و تشخیص امراض بود. مدت تحصیلات هر دوره دانشکده ۵ سال طول می کشیده است که پس از ۵ سال دانشجویان فارغ التحصیل می شدند، آن افراد پس از پایان تحصیلات خود در شهرهای آذربایجان حکیم خانه باز کرده و طبابت می_کردند. بر اساس مدارک موجود تحصیل و عملیات طبی و جراحی این دانشجویان به قدری جلب توجه کرد که مظفرالدین میرزا (ولیعهد) در سال ۱۸۹۸ میلادی خود شخصاً گواهینامه های فارغ التحصیلان را که از سوی دکتر کاکران اهدا شده بود، گواهی و امضا کرد، حتی گفته می شود یکی از مهم ترین عمل های جراحی دکتر کاکران که او را در تمام ایران مشهور کرد، مداوای سعدالسلطنه بود که سرطان داشت.دکتر کاکران مدت ۲۷ سال در شهر ارومیه بیماران را مداوا و معالجه کرد و سرانجام در سن ۵۰ سالگی در این شهر بر اثر بیماری تیفوس درگذشت و دانشکده طب را از خود به یادگار گذاشت.مدرسه ۲۲ بهمن ارومیه:مدرسه ۲۲ بهمن ارومیه متعلق به دوره اوایل پهلوی بوده، مدارسی که میسیونرهای امریکائی قبل از جنگ جهانی اول ساخته بودند در جنگ جهانی اول منحل شد که ساختمان ۲۲ بهمن نیز از آن جمله بود.
در سال ۱۳۰۳ در محل این مدرسه دبیرستان ۳کلاسه تاسیس و تا سال ۱۳۱۲ دایر بود در همین سال رضا شاه همه این مدارس را خریداری و این مدرسه هم جز آن تعداد بود که دبیرستان رضا شاه کبیر نامیده شد بعد از انقلاب بنام سلیم امینی تغییر یافته و در حال حاضر به نام دبستان ۲۲ بهمن شناخته می_شود.مدرسه چمران:مدرسه چمران مربوط به دوره پهلوی است و در ارومیه، خیابان دانش روبروی خیابان طرزی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۶۸ با شماره? ثبت ۱۹۳۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.در این میان مدارسی نیز هست بدون تاریخچه مدون نظیر: مدرسه لعیا و یا مدرسه ۱۵ خرداد ارومیه با گورستانی تاریخی زیرپایش و…..دریابید این فضاهای تاریخی از جنس علم و دانش را….

جشن سده محمدیه

فرماندار تکاب گفت: جشن سده محمدیه در یکصدمین سالگرد تاسیس مدرسه محمدیه تکاب با حضور سرآمدان عرصه فرهنگ و هنر و ادب و موسسان، مدیران و دانش آموختگان این مدرسه و شخصیت های کشوری نیمه اسفند ماه امسال برگزار خواهد شد.

مکرمی افزود: این رویداد مهم فرهنگی موجب شناساندن بیش از پیش تمدن و فرهنگ کهن مردمان منطقه و گره بزرگ فرهنگی و ادبی نسل قدیم و جدید تکاب می شود.

جشن سده محمدیه

فراخوان شرکت در جشن سده محمدیه تکاب

فراخوان شرکت در جشن سده محمدیه تکاب

دبیرخانه جشن سده مدرسه محمدیه تکاب با همکاری فرمانداری، اداره آموزش و پرورش، انجمن فرهنگی اجتماعی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری شهرستان تکاب از پژوهشگران و صاحب نظران  برای ارائه مقاله و عکس  با محورهای  ذیل به منظور شرکت در جشن سده مدرسه محمدیه(15 و 16 اسفندماه) دعوت به عمل می آورد

شیوه مدیریت مدرسه محمدیه با تاکید بر دو دوره تاریخی ابتدای تاسیس تا سال ۱۳۵۶ و دوره انقلاب اسلامی 1

-جایگاه و تاریخچه مدارس نوین در ایران با تاکید بر مدرسه محمدیه2

-نقش مدرسه محمدیه در توسعه فرهنگ عمومی و اجتماعی شهرستان تکاب3

-مدرسه محمدیه و توسعه بازار و کسب و کار اقتصادی شهرستان تکاب4

-نقش بنیان گذران و شخصیت های مهم اجتماعی و سیاسی در تحول آموزش عمومی در تکاب 5

-تجربه زیسته آموزگاران و فارغ التحصیلان محمدیه(در قالب خاطره نویسی) 6

-تاثیرات مدرسه محمدیه در شکل گیری و توسعه هنر در شهرستان تکاب 7

-عکس های قدیمی از مدرسه محمدیه با محوریت تصاویر ساختمان مدرسه، آموزگاران، دانش آموزان، پرسنل مدرسه 8

مقالات درقالب فایل ورد و 10 الی 15 صفحه ارائه گردد.تعدادی از مقالات پس از ارزیابی کمیته علمی برای ارائه سخنرانی در برنامه جشن پذیرفته خواهد شد و تعدادی نیز در ویژنامه ای به چاپ خواهند رسید.

برای ارسال آثار حداکثر تا تاریخ 10/12/1397 و از طریق آدرس ایمیل ذیل یا شماره تلفن برنامه واتس آپ اقدام فرمایید:

Email Address: [e-mail]

Whats up: 09124389794